'Deze verklaringen kunnen worden gebruikt voor het bewijs'

Een van de grootste vraagstukken in het liquidatieproces is wel de afwezigheid van deeldossier Boedha (onderzoek liquidatie Gerrie Bethlehem op 9 April 2002) Over de voeging van dit dossier betreffende de liquidatie van Gerrie Bethlehem, ook wel 'Vieze Gerrit' genoemd, of 'Gerrie Boedha' vanwege zijn voorliefde voor Boedha-beeldjes, is echt heel vaak gedebatteerd tijdens de behandeling van Passage. Maar liefst 5 getuigen zijn op zitting gehoord en 1 bij de rechter-commissaris over de gebeurtenissen rondom de moord op de destijds in Spanje woonachtige Nederlandse hasjhandelaar en alle vingers wezen steeds richting één dader. Niet Jesse Remmers, maar: kroongetuige Peter La Serpe zelf.

                     De in 2008 afgebrandde loods in IJselstein waar Gerrie Bethlehem
                     vermoedelijk is doodgeschoten en waar nu een lege plek resteert.

Volgens de verdediging, die buiten Jesse Remmers zelf met 5 van deze tegen-getuigen op kwam draven tijdens het liquidatieproces, had het dossiers Bethlehem zeker gevoegd moeten worden. Het zou aantonen dat La Serpe niet maar 1 voltooid levensdelict onder zijn naam heeft staan maar meerdere en dus zou de kroongetuige gelogen hebben, wat inhoudt dat La Serpe onbetrouwbaar is als kroongetuige en dat maakt dat de deal ongeldig verklaard zou moeten worden. En als de deal van tafel is, wat heeft het openbaar ministerie dan nog in handen om hun cliënten te kunnen veroordelen?

Er werd op de eerste dag van het requisitoir dan ook zeer lang ingegaan op de betrouwbaarheid van Peter La Serpe. In het vorige verslag zagen we al dat La Serpe terecht staat voor 3 liquidatie- zaken, waarvan 1 voltooide: De liquidatie van Kees Houtman.

Guiseppe 'Peter' La Serpe (11-10-1964)
Agenda (Kees Houtman) 
Moord

Oma (George van Dijk)
Poging uitlokking moord / sub. Medeplichtigheid poging uitlokking moord

Perugia (Thomas vd Bijl)
1. Poging moord (met Jesse R.)
2. Voorbereidingshandelingen moord

Deze 3 recentere zaken zullen nog aan bod komen aankomende dagen in de Bunker te Osdorp. Maandag a.s. één van de belang- rijkste, in elk geval één van de meest besproken dossiers tijdens Passage, de liquidatie van Kees Houtman. Dat is tevens de enige zaak waarbij La Serpe heeft toegegeven daadwerkelijk zelf de trekker te hebben overgehaald.

Zoals gezegd, dossier Bethlehem is een dossier waarvan de verdediging vindt dat het absoluut gevoegd had moeten worden. Het moet dan ook wel teleurstellend en frustrerend zijn voor de advocaten van de verdachten dat ondanks de vele getuigen die anders verklaren dan La Serpe dit hoofdpijndossier niet toegevoegd is aan Passage. Het OM verzocht afwijzing vanwege 'onderzoeksbelangen' zo betoogde men telkens. De rechtbank wees dit verzoek van het OM toe en wees voeging van de zaak Bethlehem af. Een wapen in handen van de verdediging lijkt zo vooralsnog onschadelijk voor de kroongetuige in het liquidatieproces te zijn gemaakt, in ieder geval tot dit stadium in Passage. Ik zeg 'lijkt', want hoe de rechters daar straks over denken na de pleidooien is echter nog koffiedik kijken. Tussentijdse waardeoordelen over de betrouwbaarheid van de getuigenissen van door de verdediging aangebrachte getuigen zijn bewust niet gegeven. Wat dat betreft houden de rechters de spanning er nogal in.

Het openbaar ministerie ging waarschijnlijk daarom relatief lang in op dit onderzoek tijdens de twee deelrequisitoiren over de betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe. (3A en 3B) Stuk voor stuk besprak Mr. Betty Wind de getuigen: F1 + F3, NN1-Hollowpoint (codenamen anonieme bedreigde getuigen), Peter 'Peerke' S. (2e keer op zitting ), Rob de W. ( 2e keer, 3e keer) en natuurlijk Jesse Remmers zelf. Naast de aanslag op Ariën Kaale sr., de gewurgde prostituee in foeteshouding, de Arsenaal-ontmoeting met Peter R. de Vries en Holleeder en de door La Serpe verloren ring ( 2e keer + 3e keer ) was de beschuldiging dat kroongetuige Peter La Serpe eigenhandig Gerrie Bethlehem zou hebben doodgeschoten (zie rompverklaringen F1 + F3) wel de meest serieuze aanval op de betrouwbaarheid van La Serpe zijn geweest.

OvJ Mr. Wind: Volgens LaSerpe moet de rechtbank er serieus rekening mee houden dat Jesse zich verantwoordelijk voelt dat alles zo is misgelopen en zich verplicht voelen iets te doen om de zaak onderuit te halen en het probleem voor alle verdachten op te lossen en dat het criminele milieu waar het om gaat geen middel zal worden geschuwd en dat het een illusie s om te denken dat aangedragen getuigen naar waarheid verklaren. Getuigen die zelf actief zijn in het criminele milieu en die er aan zouden bijdragen dat de verdachten worden veroordeeld, zouden in dat criminele milieu geen cent meer kunnen verdienen.

Over de gewurgde prostituee die in foetushouding zou zijn begraven in een tas kon Mr. Wind kort zijn. Er is in Nederland geen zaak gevonden die past bij deze verklaring, het verhaal van Jesse kan niet kloppen volgens het OM.

Opvallend: Een indicatie dat het verhaal van Remmers niet zou kloppen ziet de officier van justitie mede in het feit dat Remmers foetus-houding verkeerd uitspreekt (voetus-houding) en La Serpe, die we hebben leren kennen als een welbespraakt persoon, spreekt het altijd goed uit, namelijk zoals het hoort: foetus-houding (veutus-houding). En als La Serpe dit verteld zou hebben aan Remmers, zou deze het woord dus vast ook goed hebben uitgesproken... Het is verder in het proces niet meer ter sprake geweest en hiermee sloot Mr. Wind dit onderwerp af.

De andere beschuldigingen werden uitvoeriger besproken. De beschuldigingen door Jesse Remmers, F1, F3, NN1, Rob de W. en Peter 'Peerke' S. passeerden opnieuw de revue. Gedetailleerd ontleedde de officier van justitie de getuigenverklaringen. Ik kan hier echter op dit moment niet al te gedetailleerd op ingaan wegens tijdgebrek. Daarnaast zijn deze getuigen voor een groot deel al uit en te na besproken in eerdere verslagen. Hoe de rechtbank straks naar de uitleg van het OM zal kijken, zal later blijken. We krijgen straks eerst nog de pleidooien en ook met de ongetwijfeld gigantische pleidooien zal ik me wat vaker moeten beperken tot de hoofdlijnen en de belangrijkste conclusies. Een van de andere redenen is dat ik besloten heb op sommige momenten wel wat uitgebreider verslag te doen en zal dus keuzes moet maken om het bijwonen van het liquidatieproces vol te kunnen houden tot het einde. Deze week zijn er 4 lange dagen en dan is het onmogelijk om ook nog 's avonds uren te zitten schrijven, hoe graag ik ook zou willen. Het leven naast het liquidatieproces gaat natuurlijk ook nog gewoon door.


Over deze getuigen gesproken. Ik vond het opmerkelijk afgelopen vrijdag te lezen dat het min of meer als een nieuwsfeit wordt gebracht op de voorpagina van de wakkerste krant van Nederland dat de onderwereld forse bedragen zou hebben betaald om de verklaringen van Peter La Serpe 'onderuit te halen'. Er staat dan nog wel bij dat het gesuggereerd wordt door de raadsman van La Serpe, Mr. Jan Peter van Schaik, echter als je de achtergronden kent, vraag je je af hoe ze dit verzinnen. Nou ja "verzinnen", dat is bij wijze van spreken, het staat ook maar mooi zwart op wit in het genoemde requisitoir. Anders zou je bijgod niet weten waar men ineens zulke "wijsheid" vandaan haalde. De advocaat van La Serpe komt daar nu mee, terwijl tot dusverre die suggestie alleen werd gedaan door cliënt La Serpe zelf. Tenminste, tijdens openbare zittingen waar ik bij was. En dat is wel een beetje logisch dat de kroongetuige daar mee komt. Het gaat immers om zijn geloofwaardigheid die aangevallen wordt. Wat kan hij anders zeggen?


Kennelijk is er tijdens de zittingen achter gesloten deuren met F1 en F3 besproken wat er dan wel gekocht zou zijn en voor hoeveel exact. Om precies te zijn, volgens het requisitoir van OM zou er '60 euro per uur betaald zijn aan F3 en 600 euro per dag aan F1. Die 600 euro kreeg F1 ook als het om een dagdeel of enkele uren ging'. Verder hebben beide getuigen 'niet eens bij benadering kunnen aangeven welke bedragen zij in totaal hebben ontvangen. En wie de kosten draagt, is geen antwoord op gekomen', aldus Mr. Betty Wind.

De journalist van het bewuste artikel, John van den Heuvel, zag ik maandag overigens een uurtje in de Bunker. Van den Heuvel is er eigenlijk nooit zo lang. Wellicht was hij er maandag om de requisitoiren op te halen bij persvoorlichter? De andere journalisten kregen die papieren pas uitgereikt nadat de officieren van justitie klaar waren met voordragen per deel-requisitoir. Maar goed, John is waarschijnlijk druk en 'das zijn goed recht' waarschijnlijk, zal ik maar zeggen. Als je contacten hebt bij politie en justitie/OM vanwege je oude baan... Daar is op zichzelf denk ik niet zoveel mis mee, maar voor de voorpagina van een van de meestgelezen kranten van Nederland zou ik persoonlijk oppassen met al te suggestieve mededelingen van nou net deze vooringenomen partij. Je weet toch hoe dat werkt. Voor je het weet is het ook weer "de waarheid en niets dan de waarheid" op de bouw en in kantoren van Nederland. Één troost voor die "onderwereld": geen chocoladeletters dit keer... Overigens denk ik wel dat er veel meer journalisten zijn die niet weten wat er allemaal heeft gespeeld rondom deze 5 getuigen.

Rectificatie: De persvoorlichter van het Arrondissementsparket te Amsterdam, Dhr. F.R. Wattimena, vertelde me dat ook John van den Heuvel de requisitoiren pas na de zitting kreeg uitgereikt. Mijn veronderstelling, dat Van den Heuvel de stukken wellicht eerder dan andere journalisten in zijn bezit had, was dus onterecht.


Maar ik was dus bij dat "kopstuk van de Amsterdamse onderwereld" die "koopgetuigen" zou hebben aangebracht gebleven. Volgens mij ligt het iets anders. Beter praat je dan zelf even met zo'n man die nou weer een veeg uit de pan krijgt. Sinds een jaar of twee heb ik zelf regelmatig telefonisch contact gehad met de vader van Jesse Remmers, Greg Remmers. Ik kan me nog goed herinneren dat Remmers me in een eerste gesprek met beleefde stem bedankte voor de uitgeprintte rechtbankverslagen die ik hem regelmatig stuurde naar zijn cel. Dat had iemand uit zijn directe omgeving mij ooit eens gevraagd, kort nadat hij vast kwam te zitten. Diegene: "Zo blijft de vader van Jesse ook nog in zijn cel zonder internet toch een beetje op de hoogte van gebeurtenissen met zijn zoon tijdens Passage. Hij leest altijd jouw verslagen". Een trouwe lezer had ik dus blijkbaar al vóór hij vast kwam te zitten.

Voor zijn arrestatie was de beruchte Greg Remmers zelf ook regelmatig te vinden op de tribune en tijdens een van die gelegenheden raakten we in gesprek. Het bleek dat we ooit in een ver verleden eens naast elkaar hadden gestaan in zo'n peperdure winkel binnen justitie-hotel "De Houten Lepel", om het zo maar even te noemen. (Een goede misdaadverslaggever heeft ooit zelf eens een poosje achter de tralies doorgebracht, zeg ik altijd maar... Hè Koen?...) Maar goed, ik vertelde Remmers toen tot in detail over de ontmoeting 23 jaar eerder. Die kon ik alleen weten als ik die dag ook daadwerkelijk op die plek aanwezig was. Dat was dus het "bewijs". Het was wel grappig om te kunnen vertellen hoe Greg Remmers bijna een kwart eeuw geleden die dag zijn haar droeg.

Er ontstonden in de jaren daarna enkele interessante, meestal telefonische gesprekken met de altijd even sympathieke Remmers, waar ik natuurlijk niet meer tot in detail op in zal/kan gaan op dit moment, maar één ding staat me nog vers in mijn geheugen en zal ik nu het actueel is wel benoemen. Het was kort na die dag bij de Bunker en vrij kort na zijn arrestatie in verband met Tamanaco, die Italiaanse coke-zaak waarin hij verdachte was. Enkele zittingen in verband met die zaak heb ik toendertijd ook vanwege het raakvlak 'verdachte zoon Jesse - vader Greg van de verdachte Jesse' een tijdje met meer dan gemiddelde belangstelling gevolgd en bezocht.

Vader Greg Remmers zei mij eens in zo'n gesprek dat hij het gevoel had dat er spelletjes werden gespeeld om hem van het toneel te doen laten verdwijnen. 'Ik ben kennelijk een "pain in the ass" voor justitie. Het is ook 'oud zeer' wat er nog zit en nu wordt er zo'n spelletje gespeeld. Men wil mij maar al te graag van het toneel hebben. Ik liep te vaak bij die Bunker hè...'.

En over de anonieme getuigen: 'Weet je wat het is, Eric, Jesse is wel mijn kind hè, mijn eigen vlees en bloed waar we het over hebben. Je doet er toch alles aan wat je kunt doen om je kind te helpen? En niet alleen mijn kind hè, maar ook de anderen, die andere jongens net zo goed. Het is me nogal niet wat, dat die Peter zo slecht praat over Jesse, en dat van horen zeggen... Er klopt niks van. En wat ie nu bij mijn zoon doet, doet ie ook bij anderen. Dat kan toch niet... Ik mag mijn eigen kind toch helpen?... Maar wel binnen het recht he, geen gekochte getuigen, niks... Niks van dat, maar als ik een centje mee kan helpen, dan doe je dat toch als vader? Daar is helemaal niks geheims aan'.

En dat laatste klopt. Ondanks het feit dat iedereen weet dat telefoonlijnen vanuit de bajes natuurlijk zeker getapt worden, nam Greg Remmers volgens mij nooit een blad voor zijn mond en is er nooit een groot geheim van gemaakt dat hij als vader van Jesse Remmers persoonlijk eens getuigen naar het kantoor van advocaat Nico Meijering heeft gebracht, vervolgens weer weg is gegaan bij het kantoor en ze later weer heeft opgehaald om deze personen weer netjes thuis te brengen.

En dat Remmers wellicht ooit onkostenvergoedingen uit eigen zak zou hebben betaald, dat kan ook allemaal best zo zijn, daar blijf ik verder vanaf, simpelweg omdat ik het niet eens weet, maar al zou dat zo zijn, zijn die getuigen daarmee dan "met forse bedragen door de onderwereld gekochte getuigen" zoals nu beweerd wordt door Mr. Van Schaik in het bewuste artikel in De Telegraaf ? Mij lijkt dat schromelijk overdreven, zeker nu we weten wat La Serpe vangt. In het kader van 'equality of arms' lijkt mij dit zelfs gerechtvaardigd. Het roept op z'n minst vragen op. Is dit niet de omgekeerde wereld die Van Schaik nu schetst? Nu de verdediging z'n werk goed doet, heet het 'grenzen overschreden'? Gekochte verklaringen? Hadden we die niet eerder gehoord?

Terug naar het requisitoir.
OvJ Mr. Betty Wind besprak dus stuk voor stuk alle getuigen. De verklaringen van Jesse Remmers, voor zover hij zich niet heeft beroepen op zijn zwijgrecht, zijn al uit en te na besproken op zitting en daar wordt door het OM geen geloof aan gehecht. De analyse van de verklaringen van de 5 andere getuigen zou daar geen verandering in brengen en zijn evenmin geloofwaardig, aldus Mr. Wind.

Conclusie (aan einde requisitoir)
Mr. Betty Wind: Beweringen van de verdediging dat La Serpe zou hebben gelogen over de zaak Bethlehem en over andere zaken konden uiteindelijk niet hard gemaakt worden. Pogingen om La Serpe de moord op Bethlehem en de aanslag op Kaale in de schoenen te schuiven, hem als persoon te diskwalificeren en hem aldus weg te zetten als leugenachtige en onbetrouwbare getuige, zijn mislukt. Er is geen reden om aan te nemen dat La Serpe over die zaken niet naar waarheid heeft verklaard.
Naar ons oordeel zijn de verklaringen van La Serpe betrouwbaar gebleken. Deze verklaringen kunnen worden gebruikt voor het bewijs.

*

Wellicht ten overvloede: In mijn vorige verslag kondigde ik aan dat ik nog een verslag zou schrijven over de voorgedragen requisitoiren in de deeldossiers Tanta, Opa en Cobra. Dat gaat ook wel gebeuren, maar om diverse reden kwam ik daar echter voor en/of tijdens dit weekend niet meer aan toe. De dossiers zijn wel al uitgebreid besproken op zitting en terug te lezen op dit webblog. Onder meer om die reden stel ik het voorlopig even uit. Het zijn al erg lange, drukke dagen. Het kost me al vrij veel energie, wat op zich niet zo erg is, maar het moet wel gezond blijven, laat ik het zo maar even zeggen. Die houdt u tegoed. Wel mijn excuses, dat ik op mijn toezegging terug moet komen.

Ik loop dus achter. Vandaag was een belangrijke dag: Het requisitoir in de zaak Kees Houtman. Kom ik zeker op terug, maar alles op z'n tijd. Dank u voor uw begrip.

Morgen verder met o.a. het requisitoir in de zaak Thomas van der Bijl.

Dag 4: 22 mei 2012 Onderzoek Perugia: slachtoffer Thomas van der Bijl
Onderzoek Nicht: slachtoffer Atilla Önder
Onderzoek Neef 1: slachtoffer Leendert Bosnie
Onderzoek Neef 2: slachtoffer August Adjoeba


Bondtehond

'Waarom staan wij hier met deze zaak?'

Na enkele jaren van inhoudelijke behandeling was het maandag    14 mei dan zover. Het openbaar ministerie kon eindelijk een begin maken met het requisitoir dat zo'n 6 dagen in beslag zal nemen. Aansluitend op de laatste dag, om precies te zijn op 25 mei, worden de strafeisen bekend gemaakt. Op deze eerste dag van het requisitoir waren er meer journalisten aanwezig dan anders en de rechtszaal van de Bunker zat sinds tijden weer eens afgeladen vol procesdeelnemers en andere direct bij het proces betrokkenen.

De meeste raadslieden waren aanwezig, alle officieren van justitie en achterin de rechtszaal zaten ook een aantal OM- en TGB-leden. Zelfs hoofdofficier Mr. Theo Hofstee was aanwezig, en ook herkende ik Mr. Sander de Haas, die eerder eens getuigde op zitting. Van de verdachten waren alleen Jesse Remmers, Dino Soerel en Nampaul de B. aanwezig en natuurlijk ook kroongetuige en tevens verdachte Peter La Serpe.

De rechters, onder leiding van voorzitter Mr. Frits Lauwaars, hadden zich voorgenomen zo min mogelijk met de zitting te bemoeien, aldus Lauwaars. Hij gaf meteen het woord aan officier van justitie Mr. Betty Wind.

Het OM had het requisitoir van maandag verdeeld in 5 delen:

Deel 1: De introductie;
Deel 2: De overeenkomst met La Serpe;
Deel 2 (bijlage): Het standpunt van het OM (zoals verwoord ter zitting van 19 maart 2012);
Deel 3a: De betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe.
A: De bevindingen van het OM en de bevestigingen van de verklaringen;
Deel 3b: De betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe.
B: De beschuldigingen aan het adres van La Serpe.

Mr. Wind leidde de introductie van het requisitoir in met een citaat afkomstig uit de slachtofferverklaring van de ouders van de in 1993 bij de Ouderkerkerplas vermoordde Joegoslaaf Sonny Hadziselimovic, een verklaring die zij eerder ter zitting hebben afgelegd, ruim 16 jaar na zijn dood. Het verdriet van de ouders is nog altijd intens aanwezig. Zo ook bij Maria Houtman, de weduwe van Kees Houtman, die afgelopen vrijdag belde met de officier om haar sucses te wensen met een stem vol van emoties. Ook de broers en zussen van Thomas van der Bijl zijn nog iedere dag bezig met het verlies van hun broer. Dochter April van der Bijl probeert een goede vrolijke moeder te zijn voor haar kinderen, maar dat is moeilijk, zelfs op hun verjaardagen, omdat Opa er niet is... Een greep uit de mededelingen van nabestaanden. De toon was daarmee gezet, volgens de verdediging.

Ovj Mr. Wind: Een ieder die zich afvraagt waarom we ons druk zouden moeten maken om afrekeningen in het criminele milieu, moet zich realiseren dat dit ook een aspect van die afrekeningen is. De slachtoffers laten intens verdrietige ouders, broers en zussen, echtgenotes en kinderen achter.

In de introductie vertelde officier Mr. Wind dat Passage een bijzondere zaak is. Niet alleen door de lange duur van dit proces, maar ook omdat er belangrijke vragen beantwoord moeten worden over het gebruik van de kroongetuige. Het is het eerste proces na de nieuwe wettelijke kroongetuigeregeling. Er zal door de rechtbank jurisprudentie worden geschreven, die bepalend zal zijn in volgende zaken.

Ovj Mr. Wind: Het requisitoir gaat over tien liquidatiezaken: vijf voltooide liquidaties met zeven dodelijke slachtoffers en vijf pogingen of voorbereidingen van liquidaties. Het gaat ook over wapenhandel, over een criminele organisatie gericht op liquidaties en wapendelicten, over witwassen en over het bezit van valse paspoorten. Er staan elf verdachten terecht op verdenking van deze feiten.

Het requisitoir is opgebouwd uit deelonderwerpen. Vandaag laten wij een aantal algemene thema's de revue passeren. Dat zijn thema's die van belang zijn voor alle of voor meerdere zaken en verdachten. In de komende dagen zullen de verschillende deelonderzoeken worden behandeld. Het programma zal ik u zo tonen. Pas op de zesde en laatste dag zullen we toekomen aan het formuleren van de eis tegen de verdachten.

Het openbaar ministerie liet vervolgens het programma zien op beeldschermen in de Bunker-rechtszaal.

Lees hier: De indeling van het requisitoir

In de algemene inleiding stelt Ovj Mr. Wind een aantal vragen die bij velen zullen zijn opgekomen. Vragen die vandaag aan de orde zullen komen en waar het OM in deze inleiding en in andere requisitoir-onderdelen antwoord op zal geven.

Waarom staan wij hier met deze zaak? Waarom is er zo een langdurig en kostbaar opsporingsonderzoek verricht? Waarom duurt dit proces zo verschrikkelijk lang? Waarom moeten daar vijf officieren van justitie, vier rechters, twee griffiers en zo veel advocaten aan te pas komen? Waarom is dit proces zo complex? Gaat het eigenlijk nog wel over die liquidaties? Waarom zijn al die zaken en al die verdachten tegelijk voor de rechter gebracht? Is het wel een goed idee om in zee te gaan met een kroongetuige? Heeft die kroongetuige nu wel of niet de waarheid verteld? Wat is dat voor een gedoe met die anonieme getuigen die achter gesloten deuren worden gehoord?

(Overigens, niet dat ik die antwoorden van het OM hier allemaal kan reproduceren in één verslag, helaas, daar is het requisitoir eenvoudigweg te uitgebreid voor. - red.)

Om deze vragen te beantwoorden begon officier Mr. Wind met een terugblik op de historie. De voorgeschiedenis is dat Nederland, in het bijzonder Amsterdam, de afgelopen 30 jaar is geconfronteerd met een lange reeks afrekeningen in het criminele milieu, met een trieste piek in 2005. Er vonden in ruim een week vier liquidaties plaats. Het ging om de liquidaties van Cees Houtman, John Mieremet, Evert Hingst en George van Kleef. De gebeurtenissen in de eerste novemberdagen van 2005 brachten zelfs de Minister er toe vragen te stellen aan het Parket Amsterdam.

Ondanks grondig en soms langdurig opsporingsonderzoek was het zo dat de politie bij de lange reeks liquidaties in de achterliggende jaren in vrijwel alle gevallen niet voldoende materiaal kon verzamelen om verdachten veroordeeld te kunnen krijgen.

OvJ. Mr. Betty Wind (samengevat): De oorzaken van dit gebrek zijn divers:
- Van veel van de slachtoffers kan gesteld worden dat zij zelf actief waren in het criminele milieu, waarbij zij met verschillende criminele tegenspelers van doen hadden en met even zovele in conflict konden raken over grote (uiteindelijk veelal financiële) belangen. Er zijn soms zo veel mogelijke onderzoeksrichtingen dat de opsporing stagneert.
- De afrekeningen in het criminele milieu worden doorgaans zo professioneel uitgevoerd dat op de plaats delict nauwelijks bruikbare sporen achter blijven. Er worden zelden foutjes gemaakt.
- Het is bijna vanzelfsprekend dat de zeldzame getuigen die werkelijk iets zinvols kunnen verklaren over de toedracht dat meestal niet willen. Hetzij uit loyaliteit met de dader, hetzij uit angst voor represailles, hetzij omdat ze daarmee zelf strafvervolging riskeren of vanwege een combinatie van deze factoren. Wat ook nog wel eens meespeelt is dat de kring rond een slachtoffer meer geneigd is 'het probleem zelf op te lossen' of zelf voor vergelding te zorgen dan met de politie te praten en het aan hen over te laten. Niet zelden weet men in die kring heel goed uit welke hoek het komt, maar deelt men die informatie niet met politie en justitie.
- Ten slotte is het milieu waarbinnen opsporing moet plaatsvinden vaak uitstekend op de hoogte van de mogelijkheden en beperkingen van de Nederlandse opsporingsbevoegdheden. Daarom leveren reguliere opsporingsmiddelen als telefoontaps, observaties, onderzoeken naar historisch telecomverkeer of financiële bevragingen vrijwel nooit iets wezenlijks voor de opsporing op. Verdergaande bevoegdheden zoals stelselmatige informatie-inwinning of infiltratie lijken uitgesloten in het hoog professionele milieu waar het om gaat. De kring waar het om gaat is veelal zo 'gesloten als een oester'. Informatie en communicatie worden afgeschermd. En voordat iemand zodanig wordt vertrouwd dat hij dicht bij een verdachte persoon of groep kan komen, zal hij veelal eerst, zoals dat heet, 'zelf vuile handen gemaakt moeten hebben'.


Dat het niet lukte zaken "op te lossen" is niet alleen onbevredigend voor de politie en Openbaar Ministerie en uitermate teleurstellend voor nabestaanden, maar ook maatschappelijk ongewenst. Was de tijdsgeest in het verleden lange tijd zo geweest dat het ook niet zo erg was dat liquidatiezaken niet werden opgelost, daar is in het afgelopen decennium verandering in gekomen. Liquidatie vonden soms plaats te midden van onschuldig publiek, waarbij het vaak een godswonder was dat er niet meer onschuldige slachtoffers waren gevallen. Gaandeweg onstond het beeld van een politie- en justitie-apparaat dat machteloos was in deze zaken. De verantwoordelijken konden ongestraft hun conflicten oplossen en verwierven gaandeweg meer en meer de status van onaantastbaarheid. Daar kwam nog bij dat einde van de jaren '90 politieke aandacht kwam voor het fenomeen dat (de top van) "de onderwereld" verweven leek te gaan raken of geraakt was met "de bovenwereld", met name in de vastgoedsector. Deze combinatie van factoren werd breed gezien als maatschappelijk zeer onwenselijk. De tijd was rijp om op grotere schaal politiecapaciteit in te zetten voor criminele afrekeningen en dat is ook gebeurd.

Maar zaken willen oplossen geeft nog geen garantie, dat dat ook lukt. De hiervoor genoemde oorzaken die in de weg stonden aan goede resultaten neem je, ook met een groot en professioneel politieteam dat de tijd krijgt, niet zo maar weg. Ik kan dan ook stellen dat het feit dat La Serpe zich meldde bijzonder welkom was. Zijn bereidheid onder voorwaarden opening van zaken te geven, bood kansen die er daarvoor niet waren. Zonder overdrijven kan ik zeggen dat het in de meeste gevallen zonder kroongetuige nooit was gelukt voldoende inzicht in de achtergronden te krijgen en verdachten kansrijk voor de rechter te brengen.

OvJ. Mr. Betty Wind: Een uitzondering vormt de zaak Van der Bijl. In deze zaak was de Amsterdamse recherche al een heel eind gekomen in de oplossing van de zaak. Het begin lag bij een foutje van de berokkenen. Op het gebruikte en weggegooide wapen werd. nadat het twee dagen in het water had gelegen, dankzij een vasthoudende forensisch rechercheur, toch nog DNA aangetroffen. Snel en grondig recherche-onderzoek daarna heeft goede resultaten opgeleverd, die inmiddels tot een aantal veroordelingen hebben geleid. De bevindingen in de zaak Van der Bijl vormden in een vroeg stadium ook een goed toetsingskader voor de betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe. De tactische bevindingen in deze zaak pasten feilloos bij wat La Serpe over deze zaak vertelde. Maar La Serpe sprak ook over aspecten in deze zaak die nog niet bekend waren. Zijn verklaringen konden dus ook bijdragen aan de verdere opsporing in deze moordzaak.

Wij zijn ons er van bewust dat er ethische bezwaren kleven aan een deal met een kroongetuige, die zelf van moord wordt verdacht. Maar gedurende het opsporingsonderzoek van de afgelopen jaren zijn we er meer en meer van doordrongen geraakt dat het gebruik van kroongetuigen en andere bijzondere getuigentrajecten onontbeerlijk is voor een sucsesvolle opsporing en vervolging in zaken als deze. Domweg omdat andere opsporingsmogelijkheden in de praktijk ontoereikend zijn.

De verklaringen van La Serpe vormden de directe aanleiding voor het opstarten van het onderzoek Passage. De hoogste prioriteit lag bij het voorkomen van nog meer afrekeningen. La Serpe had niet alleen verteld over liquidaties uit het recente verleden, maar ook over op handen zijnde liquidaties waarvoor al opdrachten in het milieu waren uitgezet. Personen die volgens La Serpe op de nominatie stonden te worden vermoord waren Atilla Önder, Nedim Imaç, August Adjoeba, Leendert Bosnie en Ruud Hilligers.

Het was dus van belang dat er na het afleggen van de kluisverklaringen snel een deal werd gesloten en dat die kon worden voorgelegd aan de rechter-commissaris. Tot die tijd waren immers de verklaringen van La Serpe tactisch niet bruikbaar en kon er, behalve het CIE-matig waarschuwen van potentiële slachtoffers, helemaal niets gedaan worden om liquidaties te voorkomen. Toch heeft de fase van het advies van het CTC (Centrale Toetsings-Commissie) en de goedkeuring van het College en de Minister nog geruime tijd in beslag genomen vanwege de morele en etische dilemma's waarover grondig nagedacht moest worden en het feit dat de kroongetuigeregeling een vrij nieuwe regeling was. Dat die fase tijd kostte, was noodzakelijk en begrijpelijk, maar heeft wel tot enige frustratie geleid. Met name toen op 20 februari 2007, kort voor de RC-toetsing, alsnog Nedim Imaç werd geliquideerd. Dat hij door de CIE was gewaarschuwd heeft zijn vroegtijdige, geweldadige dood helaas niet kunnen voorkomen.

OvJ. Mr. Betty Wind: Deze moord was voor ons een grote schok en een dramatische bevestiging van het feit dat wat La Serpe vertelde serieus genomen moest worden. Wij waren er daarmee van doordrongen dat we snel moesten schakelen en zijn, zodra dat mogelijk was, overgegaan tot aanhoudingen van de verdachten. Het opsporingsonderzoek ging eind maart 2007, direct na de RC-toetsing van start.

La Serpe heeft verklaringen afgelegd in 14 liquidatiezaken, acht voltooide liquidaties met 11 dodelijke slachtoffers en in zes gevallen van pogingen of voorbereidingshandelingen. De zaken waren zo enstig dat, nu er aanknopignspunten waren, móesten worden onderzocht. Er konden geen zaken buiten het onderzoek blijven. Maar deze zaken konden echter niet allemaal tegelijk onderzocht worden. Er moesten keuzes gemaakt worden in de prioritering van onderzoeken: welke eerst en welke later.

OvJ. Mr. Betty Wind: De keuze om zoveel zaken ineens aan de rechtbank voor te leggen, is genomen om de volgende twee redenen: (A + B)

A De samenhang en verwevenheid van het geheel van zaken en verdachten.

Die samenhang en verwevenheid zit hem in dat verdachten in meerdere liquidatiezaken als verdachte naar voren komen. Jesse Remmers is, hoewel hij niet overal voor wordt vervolgd, in dertien van de veertien liquidatiezaken als verdachte aangemerkt. Hij wordt vervolgd voor zes liquidatiezaken. Ali Akgün wordt vervolgd voor vijf liquidatiezaken, Mohammed Rasnabe voor vier, Fred Ros en Peter La Serpe voor drie en Sjaak Burger en Dino Soerel voor twee. Een logische splitsing was niet mogelijk omdat de verdenkingen zien op wisselende samenstellingen van verdachten. Voor de verdachten die maar voor één zaak worden vervolgd, Siegfried Saez, Pinny Song, Nan Paul de B. en Freek S., geldt dat in hun zaken ook Remmers en Rasnabe worden vervolgd en dat er dus via die verdachten een grote samenhang is met het geheel. Afsplitsing van die zaken heeft dan ook grote nadelen en verzoeken van de verdediging tot afsplitsing zijn door de rechtbank om die reden afgewezen.

De verklaringen van La Serpe zijn niet in veertien mootjes op te delen. Het één hangt zodanig met het ander samen dat het als geheel moet worden bekeken. Ook verklaringen van andere getuigen en andere onderzoeksresultaten zijn vaak in meerdere zaken van belang en kunnen pas goed op waarde worden geschat als de rechtbank ze in totaal beschouwt.

B De omstandigheden dat met La Serpe, die over al deze zaken verklaart, een deal is gesloten.

De tweede reden die maakt dat de zaken niet separaat aan de rechtbank konden worden voorgelegd, is gelegen in de overeenkomst met La Serpe. De rechtbank kan de rechtmatigheid van de overeenkomst, de betrouwbaarheid van de verklaringen en de bruikbaarheid daarvan voor het bewijs slechts ten volle toetsen als ze het totale onderzoek zo breed mogelijk beschouwt. Het is ondenkbaar dat telkens weer een nieuwe rechterscombinatie opnieuw over deze factoren zou moeten oordelen.

Officier van justitie Mr. Wind geeft ons op een briefje dat indien alle zaken seperaat of in clusters na elkaar aangebracht zouden worden, zoals een aantal raadslieden blijkbaar had gewenst, de totale berechting vele malen langer had geduurd. Ook geeft de officier ons op een briefje dat een dergelijke aanpak het OM nog veel meer verwijten van de verdediging zou opleveren. De stelling dat het OM de zaak niet in zijn totaliteit had moeten aanbrengen, is naar het oordeel van het OM een gelegenheidsstelling. Als het OM het anders had gedaan, hadden de raadslieden vast en zeker om voeging gevraagd, aldus Wind.

OvJ. Mr. Wind: Ja, het proces duurt lang. Maar het kan dus niet anders dan zoals de zaak nu is aangebracht. De verdachten hebben de lange duur en een lange voorlopige hechtenis voor lief te nemen. De ernst van de feiten waarvan zij verdacht worden, maakt dat zonder meer gerechtvaardigd.

De cijfers op een rijtje:

• 49 Gerechtelijke Vooronderzoeken
• ca. 300 getuigen en 30 verdachten gehoord door de politie
• ca. 500 getapte telefoonlijnen
• ca. 170.000 tapgesprekken
• ca. 168 getuigenverhoren bij de RC (vele over meerdere dagen)
• ca. 12.200 processen-verbaal en andere processtukken
• ca. 300 ordners dossier
• ca. 32 zittingsdagen pro forma
• ca. 151 zittingsdagen inhoudelijke behandeling tot nu toe
• ca. 40 dagen verhoren van La Serpe ter zitting (ruwe schatting)
• ca. 24 verzoeken opheffing van de voorlopige hechtenis
• 4 wrakingsverzoeken
• ca. 3200 pagina's proces verbaal van terechtzitting

OvJ. Mr. Wind: Dit proces duurt lang; voor de verdachten, voor de rechtbank, voor de raadslieden, voor een aantal zeer trouwe journalisten en voor ons. 32 Pro Forma zittingsdagen, 151 inhoudelijke zittingsdagen tot nu toe en daarnaast al het tussentijdse werk aan voorbereidingen en het schrijven van teksten en tussenbeslissingen. Dat is niet niks. De rechtbank heeft vaak terecht zorgen over de voortgang geuit en heeft telkens weer het zittingsschema moeten aanpassen.

Af en toe is er sprake geweest van grote spanningen tussen verschillende procesdeelnemers, die soms niet en soms ook wel werden uitgesproken. Af en toe zelfs via de media. Soms was het begrip respect voor elkaar professionele positie ver te zoeken. Dat is ons vaak een doorn in het oog geweest en moet wat ons betreft geen trend in de Amsterdamse rechtspraktijk worden. Van professionele procesdeelnemers mag een zakelijke, professionele opstelling worden verwacht.

Een tussentijdse beschouwing.
Is het nu nodig geweest en, op dt moment bezien, de moeite waard geweest een zo grootschalig onderzoek te verrichten en een zo kostbaar en langdurig proces te voeren? Ons antwoord op die vraag is absoluut: JA.

De extreem gewelddadige groepering waar het hier om gaat, die straffeloos tegenstanders uit de weg kon ruimen, die zich in steeds verdergaande mate onaantastbaar kon gaan voelen, die een plat contact bij de politie had en die doende was zich in de vastgoedsector met de bovenwereld te vermengen en aldus steeds machtiger werd, móest een halt worden toegeroepen. Het was maatschappelijk niet langer verantwoord daar niets aan te doen. Het Openbaar Ministerie, dat tot primaire taak heeft strafbare feiten op te lossen en waar mogelijk te verhinderen, wilde de geboden kans dan ook aangrijpen.

Is het dan ook gelukt die groepering een halt toe te roepen? Tot op zekere hoogte zeker. Kort na de aanhoudingen van verdachten is er een, in de gevangenis, tussen twee zware criminelen gevoerd gesprek afgeluisterd, waarin de ene crimineel tegen de andere over de dodenlijst zegt 'dat alles is stopgezet'. Ik durf te stellen dat er een reële kans is dat een aantal, zo niet alle potentiële slachtoffers die op de nominatie stonden, niet meer zou hebben geleefd als er niet was ingegrepen en dat de groepering mogelijk nog meer slachtoffers zou hebben gemaakt.

Is met dit onderzoek het probleem dan opgelost en het werk klaar? Nee, zeker niet. De zaken in dit proces dekken niet de hele lading. Een aantal verdachten in dit proces wordt verdacht van betrokkenheid bij meer liquidaties dan waarvoor zij nu worden vervolgd. En er zijn in en rond deze groepering personen die nog niet aangepakt konden worden. Maar wij zijn nog niet klaar. De politie en het OM gaan gewoon door en zullen de volle aandacht blijven richten op zaken als deze.

Natuurlijk is de groepering die terechtstraat niet verantwoor- delijk voor alle liquidaties van de afgelopen jaren. er zijn dus ook nog andere zaken en andere verdachten die aangepakt moeten worden. De politie en het OM zullen nooit werkloos worden in de hoek van de zware criminaliteit. Er blijven altijd nieuwe criminelen komen die in een machtsvacuüm proberen te duiken of die zelfstandig een imperium proberen op te bouwen. Een ieder die aldus meent koning in een eigen koningkrijk te moeten spelen, kan op de volle aandacht van politie en justitie rekenen. De tijd dat afrekeningen in het criminele milieu en samenleving-ontwrichtende criminaliteit geen prioriteit hadden is echt voorbij.

Maar worden alle verdachten die nu terechtstaan dan ook veroordeeld? Dat is natuurlijk de vraag. De verklaringen van La Serpe alleen zijn niet voldoende. Als alle getuigen die door de politie, de RC en ter zitting zijn gehoord, naar waarheid zouden hebben verteld wat zij weten, zou het eenvoudig zjn geweest de waarheid te achterhalen. Maar in zaken als deze moeten we het doen met de verklaringen van de enkeling die wil en durft mee te werken en met brokken van informatie. Dat is inherent aan zaken als deze. Wij zijn ook geconfronteerd met getuigen die weldoordachte leugens hebben verteld om de verdachten te helpen, zonder dat daar een vinger achter te krijgen was.

Voor een aantal verdachten zal het er om spannen. Bijna anderhalf jaar geleden heeft de rechtbank de voorlopige hechtenis van Akgün na ruim drie-en-een-half jaar opgeheven. De reden was, dat voor de feiten waarvoor de voorlopige hechtenis was bevolen, de 67a lid 3 situatie was bereikt. En onlangs heeft de rechtbank na 18 maanden de voorlopige hechtenis van Soerel opgeheven, omdat er naar het oordeel van de rechtbank tegen hem voor een deel niet voldoende ernstige bezwaren (meer) waren en overigens de 67a lid 3 situatie was bereikt. Ik kondig nu alvast aan dat wij van mening zijn dat er voldoende bewijs is om ook deze verdachten te veroordelen. Dat zullen we in de komende dagen in verschillende deelrequisitoiren toelichten.

Mr. Wind kwam nog even terug op de nabestaanden van de slachtoffers. Er is de afgelopen jaren relatief weinig aandacht besteed aan het leed van de nabestaanden van geliquideerde personen. Aan hen wil de officier van justitie aan het slot van deze inleiding nog enkele woorden wijden.

OvJ. Mr. Betty Wind: Voor veel nabestaanden geldt dat hun leven kapot is gemaakt. Dat geldt niet alleen voor de nabestaanden van wie recent een dierbare is vermoord. Het geldt evenzeer voor de nabestaanden die daarmee al in 1993 zijn geconfronteerd. U bent op zitting getuige geweest van het nog allesovereheersende hartverscheurende verdriet van de ouders van Sonny Hadziselimovic. Een aantal nabestaanden is andere zaken kon het niet aan de zitting bij te wonen. Dat wil niet zeggen dat hun verdriet over is. Integendeel. Dat verdriet is bij deze mensen, en denk met name ook aan de kinderen van de slachtoffers, nog dagelijks aanwezig en een aantal kampt als gevolg van het gebeurde met psychische problemen. Over het leed van al deze nabestaanden en over alle potentiële slachtoffers is een verhaal te vertellen. daar zullen we in de verschillende deelonderzoeken telkens aandacht aan besteden.

Tot zover het (begrijpelijke) verdriet van de nabestaanden.... De requisitoiren in de deelonderzoeken Tanta, Opa en Cobra zijn maandag reeds behandeld. Daar kom ik nog op terug met een verslag.

De officier benoemde tot slot van haar inleiding en vanuit haar standpunt de koelbloedigheid van de verdachten die gedurende dit proces niet getuigd hebben van enig medeleven of inlevingsvermogen. Hun opstelling zou volledig zijn bepaald door eigenbelang.

Mr. Wind: Opdrachtgevers en uitvoerders hebben in alle gevallen getuigd van een totaal gebrek aan respect voor het leven en een volledige desintresse in het leed dat aan de nabestaanden werd berokkend. Zij hebben uitsluitend eigen belangen voor ogen gehad. Oninvoelbaar en schokkend.

Dit laatste is natuurlijk wel invoelbaar dat een officier van justitie belast met deze zaken dit zegt. Niet veel mensen zullen de ogen sluiten voor het verdriet van nabestaanden. Maar wat kun je verwachten van ontkennende, dus in hun eigen ogen en die van hun verdediging, niet verantwoordelijke verdachten? Hoe moeten zij zich dán gedragen? Dat blijft natuurlijk altijd moeilijk zoiets.

Voor het OM is het bewijs rond, voor de verdachten en verdediging allerminst. En daar gaat dit proces ook over...

*

De betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe is reeds vele zittingen over gedebatteerd. Het OM is van oordeel dat de verklaringen van La Serpe als betrouwbaar beoordeeld kunnen worden en gebruikt kunnen worden voor het bewijs in de diverse tenlastegelegde zaken.

*

Wordt binnenkort vervolgd met een verslag van de requisitoiren in de deelonderzoeken Tanta, Opa en Cobra.

Bondtehond

Indeling requisitoir Passage

Op 14 mei 2012 startte het Openbaar Ministerie met het requisitoir in het liquidatieproces Passage. Er zijn zes dagen voor uitgetrokken. Op vrijdag 25 mei 2012 zal het Openbaar Ministerie haar strafeisen formuleren.

Het programma op de zes dagen is als volgt:

Indeling van het requisitoir:

Dag 1: 14 mei 2012

Algemene onderwerpen die vandaag aan de orde komen:

• 1- Een algemene inleiding met een toelichting op het opsporingsonderzoek
• 2- De overeenkomst met La Serpe
• 3 De betrouwbaarheid van de verklaringen van La Serpe:
• A de bevindingen van het openbaar ministerie en de bevestigingen van de verklaringen
• B de beschuldigingen aan het adres van La Serpe
• De bewijswaarde van anonieme bedreigde getuigen en kroongetuigen
• Zwijgende verdachten en de bruikbaarheid in de bewijsconstructie

Verschillende deelonderzoeken:

Dag 2: 15 mei 2012
De "1993-zaken"
Onderzoek Tanta: slachtoffers George Ilic en Sonny Hadziselimovic
Onderzoek Opa: slachtoffers Tonnie van Maurik
Onderzoek Cobra: slachtoffers Henie Shamell en Anne de Witte

Met een presentatie telecomgegevens en ander beeld materiaal.

Dag 3: 21 mei 2012
Algemene bewijsrechtelijke thema's:
- De bewijswaarde van anonieme bedreigde getuigen en kroongetuigen
- Zwijgende verdachten en de bruikbaarheid in de bewijsconstructie
- Het gebruik van schakelbewijs

(De Holleeder-weglatingen zullen maandag ook worden voorgedragen. De rechtbank verzocht dit omdat de rechters tot die conclusie waren gekomen tijdens de eerste pauze: omdat die weglatingenook onderdeel uitmaken van het pleidooi.)

Onderzoek Agenda: slachtoffer Cees Houtman
Met een presentatie van de 3D-animatie, beelden van schietproeven en ander beeldmateriaal.

Dag 4: 22 mei 2012
Onderzoek Perugia: slachtoffer Thomas van der Bijl
Onderzoek Nicht: slachtoffer Atilla Önder
Onderzoek Neef 1: slachtoffer Leendert Bosnie
Onderzoek Neef 2: slachtoffer August Adjoeba

Dag 5: 24 mei 2012
Onderzoek Indiana: slachtoffer Tony Vaz
Onderzoek Oma: slachtoffer George van Dijk
Onderzoek Bilbao en wapenhandel
Onderzoek Laundry: witwasonderzoek en bezit valse paspoorten Dino Soerel

Dag 6: 25 mei 2012
140: Criminele organisatie
De eisen: strafeisen en motivering

Bron: Arrondissementsparket Amsterdam

Bondtehond