Vaste Crimesite-bezoekers kennen vast wel onze rechtbankverslagen van de laatste 3 jaar. We begonnen vanuit Team-Crimesite met het volgen van spraakmakende strafrechtprocessen in September 2007 en tot op heden heb ik daar geen spijt van. Sterker nog, mijn intresse in strafrecht en alles wat daar mee samenhangt, is sinds het proces van Willem Holleeder, mijn/ons eerste wapenfeit, alleen maar groter geworden. Het grotendeels letterlijk weergeven van rechtszaken, zoals in mijn geval voornamelijk de zittingen die plaatsvinden in de Bunker te Osdorp, of ook wel in de Rechtbank aan de Parnassusweg, is een bezigheid waarbij vaak meer komt kijken dan een pen en een blocnote hanteren. Het goed kunnen luisteren, terwijl je tegelijkertijd ook alles op zal moeten schrijven, is niet altijd even eenvoudig. Daarbij ook de lichaamstaal in de zaal observeren, gaat dan soms net even ten koste van enkele regels tekst.
Het is al lang bekend dat mannen in tegenstelling tot vrouwen niet zo goed zijn in het uitvoeren van twee taken tegelijk, maw: 'je moet kunnen lullen en breien tegelijk'. Daarnaast is niet elke zitting even boeiend. Soms zijn er dodelijk saaie zittingen bij. Maar goed, het kan soms ook wel eens in no-time omslaan. Dan blijkt een verdachte, die zich voorheen maanden aan een stuk bleef beroepen op zijn zwijgrecht, of drupsgewijs wat losliet, wel degelijk te kunnen praten en wordt dan ineens schijnbaar 'out of the blue' een soort van spraakwaterval. Dit is wel eens gebeurd kort voor het einde van een procesdag, terwijl de meeste of zelfs alle journalisten al lang en breed vertrokken waren. Dat zijn interessante momenten en op zo'n moment ben je toch blij niet 'voor de files' te zijn vertrokken.
Er zijn ook van die dagen waarbij je vaker in de wachtkamer zit dan op de tribune van de rechtszaal, vanwege de ene onderbreking na de andere. Schorsingen, techniek in orde maken, bv een video-, geluid- en/of powerpoint-presentatie, overleg van de rechters, het OM, koffiepauzes, middageten, of wat voor onderbrekingen dan ook, het maakt eigenlijk niet uit, maar er zijn dagen waarbij je als toeschouwer het gevoel krijgt dat hier geen einde aan komt. Gelukkig zijn de meeste procesdagen wel intressant en boeiend tot de laatste minuut. De advocaten vechten tegen het Openbaar Ministerie en vice versa. De rechters zijn hierbij vaak letterlijk scheidsrechters. Hierbij bekruipt je soms het gevoel dat de raadslieden in de mindere positie verkeren. Oftewel dat het OM als een minder groot kwaad wordt gezien omdat zij vermeende criminelen op willen doen sluiten, dan hen die de verdachten juist voor een zeer lange vrijheidsstraffen proberen te behoeden. Simpel om het feit dat er nog steeds een mogelijkheid bestaat dat La Serpe liegt.
Die schijn van partijdigheid, met de nadruk op schijn, komt met name vaak aan de oppervlakte van het justitiële moeras wanneer een reeks verzoeken van de verdediging weer eens wordt afgewezen, meestal op verzoek van het machtige OM. Het Passage-proces duurt al lang, zeer lang, maar nu het einde langzamerhand in zicht begint te raken, kun je je best voorstellen dat de verdediging geen verzoek tot onderzoek of getuige-verhoor onbenut wil laten om zo nog wat extra gaten in de aanklachten te kunnen schieten. Als deze verzoekjes dan keer op keer worden afgewezen, vraag je toch bij jezelf wel eens serieus af of dit nu is uit tijdnood, uit desintresse, uit partijdigheid of wat de overweging dan ook is het proces een bepaalde richting uit of in te sturen. Dat zou niet zo moeten zijn.
Persoonlijk vind ik dat het OM mijlenver voorsprong heeft. Zeker als het betreft de dossierkennis. Het totale dossier besloeg vorig jaar al zo'n 250 ordners. Er waren al 257 getuigen en dertig verdachten gehoord, vijfhonderd telefoonlijnen getapt en 170.000 gesprekken opgenomen, ruim tienduizend processen-verbaal opgemaakt. Intussen zijn er getuigen bijgekomen, de F1-, de F3- en Q-getuigen, en mogelijk getuige F2. Dus hoeveel ordners zijn er intussen nog aan het toch al uit de kluiten gewassen Passage onderzoek toegevoegd? 10? 30? 75? De laat, veel te laat of helemaal (nog) niet ingebrachte dossierstukken stemt je ook al tot nadenken, zeker als je een advocaat zou zijn, vind ik het niet vreemd dat een raadsman daar licht wanhopig tot zwaar giftig over kan worden.
Laat staan wat een verdachte tussen vier EBI-muren, kogelvrij glas en in een met grote snelheden over de snelwegen voortrazende konvooien van zwaarbewaakte BMW's, Audi's en/of SUV's, bewaakt door gevaarlijk uitziende en altijd met bivakmutsen gemaskerde special forces, voor een machteloos gevoel moet hebben. (je ziet ze s'morgens soms een file op weg naar Osdorp voorbij razen in volle vaart op de vluchtstrook, of 'normaal' op de linker rijstrook met sirene en zwaailichten) Intussen hebben alle partijen te maken met een kroongetuige die met elke procesdag mondiger en geslepener lijkt te worden, als ware het een derde-jaars rechtenstudent. Je kunt je vast wel voorstellen hoe Peter La Serpe zich volgend jaar zal gedragen als hij na de eerste uitspraak "afgestudeerd is" en er mogelijk een hoger beroep zal volgen. (afkloppen) Dan is hij zo gepokt en gemazeld in de rechtszaal en ingespeeld op wat hij verwachten kan, bij welke vraag van welke raadsman, officier of rechter dan ook, dat het soms de schijn opwekt dat hij werkelijk opgeleidt is afgelopen jaren. Getuige-lessen door het OM, met een leuke afstudeer-bonus toe. Tijd had hij zat.
Dossiers heeft hij ook ter beschikking. (waarom eigenlijk? zou in geval van een combinatie kroongetuige/verdachte zo'n dossier niet juist buiten bereik van een kroongetuige moeten blijven om allerlei kennis die hij uit het dossier kan halen te voorkomen ?) Nou ja, u begrijpt mijn punt. Of dit juridisch überhaupt wel haalbaar is, ik zou het niet weten. Toch eens in de wachtkamer aan een van de advocaten vragen. Puur uit intresse, want als steekhoudend argument ben ik rijkelijk te laat....kuch.... Nee, ik blijf onpartijdig. Ik moet het nog zien allemaal. Puur uit oogpunt van een verslaggever aan de zijlijn wil ik niet de schijn wekken dat ik partij trek voor wie dan ook, maar ik denk niet dat iemand het me kwalijk zal nemen als ik mijn mening geef. Mijn mening is dat er nog diverse konijntjes uit een hoge hoed zullen worden getoverd. Dat de strijd nog niet gestreden is. Er zal nog een felle strijd losbarsten aankomende maanden. U zult daar getuige van zijn via ons gebruikelijke Crimesite-kanaal, maar sinds vandaag ook via 'Bondtehond bij het liquidatieproces'