Op 29 januari is het dan eindelijk zover. Na bijna 5 jaar procederen op het scherpst van de snede zal de rechtbank uitspraak doen in het grote Amsterdamse liquidatieproces Passage. De verdachten zijn inmiddels vriendelijk, doch dringend verzocht die dinsdag aanwezig te zijn in de Bunker-rechtszaal te Osdorp. Voor sommige verdachten is dat natuurlijk geen enkel probleem, de gepantserde BOT-auto's zullen 's ochtends weer met zwaailichten in een noodvaart en onder zware bewaking over Neerlands wegen scheuren om de verdachten Dino Soerel, Jesse Remmers, Fred Ros, Moppie Rasnabe, Siegfried Saez vanuit diverse gevangenissen op tijd in Osdorp af te leveren in het cellencomplex onder in de kelder van de extra beveiligde rechtbank. De bewaking rondom en in het complex wederom in opperste paraatheid.
De reeds in vrijheid gestelde verdachten zullen op eigen houtje naar de Bunker moeten komen. De verdachten met de raadslieden aan hun zijde zullen het moment gaan meemaken waar iedereen jarenlang naar toe heeft geleefd: De uitspraak, die voor zes verdachten van invloed kan zijn voor de rest van hun leven. Enkele andere verdachten hangen al dan niet lagere straffen boven het hoofd. De vraag is nu, gaan vrijgelaten verdachten Ali Akgün, Sjaak Burger, Pinny Song, Nanpaul de B. en Freek S. gehoor geven aan de oproep van de rechtbank die hen vorige week via hun advocaten heeft bereikt? We kunnen hier slechts naar gissen en moeten het afwachten.
De opkomst van de diverse media zal die laatste en belangrijkste dag van Passage voor de verandering ongetwijfeld gigantisch zijn. Het was de laatste zittingen namelijk stil op de perstribune, zeer stil. Dat zal dit keer echt anders zijn. Welke nieuwsbron en/of journalist wil de ongetwijfeld uitgebreid gemotiveerde beslissing in het meest grote, duurste en langdurigste strafrechtproces ooit in de Nederlandse misdaadgeschiedenis nu missen? Ik schat zo in: Niet veel. Het wordt ook spannend.
We zullen zien. In elk geval zullen die laatste dagen tot aan dat allesbeslissende
eindoordeel (in eerste aanleg) een aantal personen nu reeds met hoge spanning
uitkijken naar dat moment op 29 januari. Het is ook niet niks wat het openbaar
ministerie aan straffen geëist heeft. Maar liefst 6 personen wil het OM de rest
van hun leven achter de tralies hebben. En we weten, in Nederland betekent
levenslang ook echt dat een daartoe veroordeelde nooit meer één stap buiten de
gevangenis zal zetten op wellicht een uitstapje naar een eventuele rechtszitting
of overplaatsing na dan.
De andere verdachten, waartegen tijdelijke
vrijheidsstraffen zijn geëist, zullen zeker niet veel minder gespannen uitkijken
naar het oordeel dat de rechtbank zal vellen over hun vermeende betrokkenheid,
maar enig verschil is in deze gevallen geheel niet
ondenkbaar.
Ik had me voorgenomen een terugblik te publiceren op 4 jaar Passage-proces en enkele in het oog springende gebeurtenissen terug te halen, echter ik heb besloten dat niet zo uitgebreid te doen. Wel zal ik enkele punten benoemen waarover ik mezelf regelmatig de nodige hoofdbrekende vragen heb gesteld. (Wie niet?) Hoe gaat de rechtbank om met de vele tegenargumenten welke de verdediging naar voren heeft gebracht gedurende meer dan 4 jaar Passageproces? Hoe oordeelt de rechtbank over de betrouwbaarheid van kroongetuige Peter La Serpe? En over de kroongetuigendeal die is gesloten met deze door vele betrokkenen onbetrouwbaar geachte kroongetuige? Zal men überhaupt wel tot veroordelingen komen? Of zullen de rechters in navolging van de verdediging van mening zijn dat een deal met slechts één persoon (unus testis), daarnaast voornamelijk een zogenaamde de auditu getuige, en daarvoor flink wordt betaald, tegen meer dan 10 personen, die stuk voor stuk altijd hebben ontkend, extreem risicovol is? Kun je op die flinterdunne basis mensen wel veroordelen en mogelijk levenslang opsluiten? Het OM meent van wel.
De verdediging juist niet. We hebben gezien dat nogal wat getuigen de afgelopen
jaren zijn komen opdagen in de Bunker, oa. op verzoek van advocaten, die op
zitting anders hebben verklaard dan La Serpe bij de politie en op welke wijze de
verdediging aannemelijk heeft trachten te maken dat die niet waar konden zijn
en/of feitelijk gewoon niet klopten. Om nog maar te zwijgen van voor en tijdens
het proces ontdekte tegenstrijdigheden, of louter verzwegen gebeurtenissen die
door de advocaten van de verdachten wel boven water kwamen. Bijvoorbeeld: de
verklaringen van La Serpe over de vermeende betrokkenheid van Willem Holleeder bij
enkele liquidaties die reeds waren besproken tijdens voorbesprekingen van
totaalonderzoek Passage en die dus jarenlang buiten het proces waren gehouden.
Met alle mogelijke schadelijke gevolgen van dien. Hoort een kroongetuige niet
vanaf het allereerste moment volledig open kaart te spelen tijdens de
ondervragingen in de rechtszaal?
Ik noem de (tegen-)getuigen die in de Bunker verschenen nog één keer: Allereerst waren daar anonieme bedreigde getuigen F1 en F3, vervolgens NN1-Hollowpoint, daarna kwam de
inmiddels overleden oud-hasjhandelaar Rob de Wit (r.i.p) drie dagen getuigen na publicaties die hij had gelezen op internet via Bondtehond cq. Crimesite.
Diens voormalig raadsman Mr. Jan Hein Kuijpers nam hem de eerstvolgende zitting prompt mee naar de Bunker. Rob de Wit verklaarde op zitting wat hij wist over de mogelijke betrokkenheid van kroongetuige
La Serpe bij de dood van hasjhandelaar Gerrie Bethlehem. Ook getriggerd door naar eigen zeggen geconstateerde onwaarheden, die hij op soortgelijke wijze had ervaren tijdens het lezen/horen van verklaringen van La Serpe meldde de vroeger voor xtc-productie en handel veroordeelde Brabander Peter 'Peerke' Schoofs zich via een kennis
bij het welbekende kantoor’ van Mr. Nico Meijering. Ook hij verklaarde tegenover de rechtbank hetgeen hij had meegekregen i.v.m de betrokkenheid van La Serpe bij deze liquidatie. Niet iets om zomaar overheen te stappen als rechtbank, lijkt mij.
Al deze getuigen hebben verklaard dat de rol van Peter La Serpe bij een andere
liquidatie, dan de enige liquidatie waarover hij wel een bekennende verklaring
heeft afgelegd in het Passageproces, de liquidatie van Kees Houtman, groter moet
zijn geweest dan hij zelf heeft toegegeven. En mag een rechtbank op basis van
een mogelijk ernstig strafbare feiten verzwijgende, dan wel mogelijk liegende
kroongetuige, het openbaar ministerie wel ontvankelijk verklaren? Of anders
gezegd: Is het risico dat er mogelijk een groep verdachten onschuldig of
gedeeltelijk onschuldig jarenlang of zelfs levenslang uit de maatschappij worden
verbannen naar een gevangeniscelletje wel reëel?
Eén getuige van het OM, dhr. Harry W., heeft naar eigen zeggen het een en ander opgevangen in verband met zaken waarover onder andere met La Serpe de jaren daarvoor reeds vele malen was gesproken ter zitting. Lijkt me weinig waardevol voor het OM. En een andere keer kwam een oude (nogal rancuneus overkomende) vriendin van het gezelschap, ene Malika N., vertellen dat er een keer 's nachts een soort van toneelstukje gespeeld zou zijn en dat er wat dingetjes gefluisterd zouden zijn die haar later op het idee gebracht zouden hebben dat het een en het ander wellicht wat met een moord te maken gehad zou kunnen hebben. Fantasie leek nogal eens op de loop te gaan met Malika, en dit ging over 20 jaar geleden...
Wat moet je hier nu van vinden als journalist? Wat kun je hier van vinden? Natuurlijk,
levensdelicten behoren tot de aller-zwaarste groep delicten die ons strafrechtsysteem kent. Moord is vreselijk. Het is een afschuwelijk misdrijf die behalve het slachtoffer zelf meestal ook vele anderen treft. Tot diep in het hart. Verdriet van familieleden en vrienden is intens en het gemis van hun geliefde duurt vaak ook levenslang. En dat maakt het dan ook zeer moeilijk om een afgewogen mening te geven als je niet onomstotelijk bewijs hebt dat hier wel eens een gerechtelijke dwaling aan de gang zou kunnen zijn die zijn weerga niet kent. Alleen al door de omvang en immense grote druk van dit grootste proces ooit. Ik denk gelukkig ook niet dat dat van me verwacht wordt, al hebben een aantal mensen me daar intussen wel eens om gevraagd, en in deze fase waarin rechters hun uiterste best zullen doen om tot een goede, eerlijke, afgewogen uitspraak te komen, zou dat wellicht niet gepast zijn, maar ik zeg één ding: Het moet wel erg moeilijk opgave zijn in mijn ogen om tot een oordeel te komen zonder dat de rechtbank dan één groep als finaal ongeloofwaardig af zal moeten serveren. Tuurlijk, in principe is dat natuurlijk altijd zo, echter, na 4 jaar Passageproces is dat mijns inziens, na alles wat ik heb gezien en gehoord, een bijna onmogelijke opgave geworden. En dat zegt al heel wat, denk ik.
Natuurlijk, in 'het laatste woord' van zowel kroongetuige Peter La Serpe als het openbaar ministerie bleef men vasthouden aan de eenmaal bij aanvang van dit in de media enorm gehypte onderwereldproces ingenomen stelling. Maar kon men wel anders? Kon
Peter La Serpe halverwege het proces nog zeggen: "Ja nou, sorry hoor meneer Lauwaars, het klopt dat ik ook betrokken ben bij de liquidatie van Gerrie Bethlehem. Ik kom daar na beweringen van vijf getuigen echt niet meer onderuit en eerlijk is eerlijk, ik was bang dat ik mijn kroongetuigendeal niet zou krijgen en heb deze moord met opzet maar verzwegen. Angst is nou eenmaal een slechte raadgever en het beloofde geld trok me ook alleen maar verder over de streep om de waarheid hier en daar geweld aan te doen". Is een scenario dat dit ooit heeft gespeeld ondenkbaar? Dat een kroongetuige daadwerkelijk uit de OM-school klapt, spijt betuigt en z'n deal op zou opgeven? Soms leek het er sterk op dat het zover wel degelijk zou komen, echter telkens wist men op de één of andere manier de geest in de fles te houden.
En wat waren de rollen van OM en TGB in dit soort kwesties? Hoe erg schrokken OM-leden bij het lezen van het manuscript van La Serpe waarin hij een geheel ander scenario omschreef dan hetgeen hij in de rechtszaal al die jaren vertelde? We zullen het waarschijnlijk nooit weten. Wel weten we dat de rol van La Serpe naderhand als veiligheidjes-inbouwer werd weggeformuleerd met behulp van allerlei nuanceringen die de officieren trachtten aan te brengen in het vreemde verhaal. En hoe konden de OM-leden eigenlijk inzage krijgen in deze stukken die zich op de laptop van La Serpe bevonden, als je nagaat dat die onder het kopje 'Correspondentie, advocaat aan cliënt' of 'Correspondentie cliënt aan advocaat' waren opgeslagen? Was dat niet verboden 'terrein' voor de zaaks-officieren van justitie, oftewel viel dat niet onder geheimhouders-informatie? Vragen, vragen, vragen en nog meer vragen roepen zich op zodra je je verdiept in de gang van zaken rondom het gevonden materiaal op de laptop en USB-sticks van de kroongetuige.
Er hangt veel van deze uitspraak af. Jurisprudentie zal geschreven worden. Het voortbestaan van de spiksplinternieuwe kroongetuigenregeling die pas de eerste keer is
gebruikt in dit strafrechtproces zal er vanaf hangen. Zo ook de geloofwaardigheid van de rechtelijke macht, niet in de laatste plaats van het openbaar ministerie. Hoeveel is er niet te doen geweest om de geloofwaardigheid van deze kroongetuige in stand te houden. Ik zal niet zeggen koste wat kost, maar dat er geen rare sprongen zijn gemaakt in het nauw, maak dat de kat maar wijs. De journalisten zaten er meestal met de neus bovenop. Zelfs persoonlijk getinte aanvallen vielen sommige, zo niet alle procesdeelnemers in de rechtszaal wel eens ten deel op dat soort momenten. Zonder nou direct een partij aan te wijzen, maar het ging soms hard tegen hard, al bleef het altijd binnen de perken van wat van een redelijk handelend advocaat of magistratelijk OM verwacht mag worden. En die keren dat dat niet het geval was, was daar altijd de sturende stem van rechtbankvoorzitter Mr. Lauwaars of zijn beide vrouwelijke collega rechters, of werd dat keurig buiten de rechtszaal uitgevochten, hetzij via een kort geding of andere procedures, hetzij via de media. In de rechtszaal kwam men daar dan later in de meeste gevallen wel weer op terug.
Een enkele keer liepen de gemoederen hoog op en een enkele keer moesten er tijdens het
proces zelfs zaken worden gerectificeerd. Het meest recente voorbeeld daarvan draaide niet zozeer om een procesdeelnemer, als wel om een regelmatige bezoekers van het proces die vele zittingen bijwoonde vanaf de publieke tribune,
de ex-politieman dhr. Sjaak Kist. Een aanbod van de ex-rechercheur van de Amsterdamse politie, die ooit verdacht werd van corruptie, maar daarvan werd vrijgesproken, om stukken uit te werken voor de verdediging van de kroongetuige, viel bij officier van justitie Mr. Betty Wind niet in goede aarde en kwam de heer Kist op enkele verhitte opmerkingen te staan. Via een kortgeding, aangespannen door Mr. Marnix van der Werf, de raadsman van Sjaak Kist, heeft het openbaar ministerie deze uitspraken
moeten rectificeren van de rechtbank
op de website van het OM.
Nou ja, goed, we zijn allemaal mensen, en waar mensen werken worden fouten gemaakt en waar gehakt wordt, vallen nou eenmaal spaanders. Laat ik het daar maar op houden wat dit betreft. Het is echter in geval van de overgebleven 10 verdachten (Raymond Verbaan is ontslagen van rechtsvervolging wegens een ongeneeslijke ziekte) te hopen dat er geen fouten worden gemaakt in de beoordeling van de bewijzen die er al dan niet liggen en dat de rechtbank tot een eerlijke, goed overwogen beslissing komt die recht doet aan de feitelijke gang van zaken en omstandigheden waar men na vier jaar liquidatieproces hopelijk toch voldoende helder inzicht in heeft kunnen krijgen tijdens deze intensieve jaren van procederen, en dat men het Passage-onderzoek goed kan afsluiten.
Zelden, nee nog nooit, had ik een team van top-advocaten zo intensief en van zo dichtbij mogen zien werken. Alles werd uit de kast getrokken om cliënten bij te staan in hun strijd tegen het machtige openbaar ministerie en de meest besproken kroongetuige ooit: Peter La Serpe. Dat alleen al was een zeer bijzondere ervaring. Met een continu zicht op het "commandocentrum der advocaten", wat een langwerpig kamertje met TL-verlichting zonder ramen bleek te zijn, kreeg ik een goede indruk van de keiharde juridische strijd die zich tijdens het liquidatieproces afspeelde. Daglicht was daar al in geen jaren meer binnen gevallen vanwege de immer gesloten rolluiken voor het gepantserde glas, maar ze moesten het er maar mee doen. Daar lunchten de advocaten, maar regelmatig sloten de deuren en werd er strategisch overleg gepleegd of simpel even een kopje koffie gedronken tussen de vele zittingen door. Toch stond de deur ook regelmatig open en mengden de raadslieden zich tussen bezoekers of stonden zij familieleden van verdachten en journalisten te woord.
Zo kon ik dus redelijk goed volgen wat er zich afspeelde in en rondom deze kleine ruimte aangrenzend aan de wacht- en journalisten-kamer met als communicatie-knooppunt de voor velen zo belangrijke koffieautomaat. De sfeer was van begin tot einde goed invoelbaar en ik durf dan ook te zeggen dat ik ooit nog wel eens een zeer aardig boekje kan opendoen m.b.t de vele belevenissen cq. gebeurtenissen rondom en in de rechtszaal van het grote Passageproces. Na de uitspraak, waar ik natuurlijk zeker bij zal zijn, kan ik me beter oriënteren waar de verhaal-lijnen in een (mogelijk) boek over zullen gaan. Eén van de rode lijnen zal dan natuurlijk gaan over de nimmer aflatende strijd van een team aan topadvocaten die ik van redelijk nabij heb kunnen observeren. Maar ook over journalisten, de media in het algemeen, de rechters, de officieren van justitie, het publiek, de getuigen, de kroongetuige en natuurlijk de verdachten, u kunt het zo gek niet bedenken of ik zou als één van de frequentste Passage-bezoekers wel iets over kunnen vertellen. Echter, daar ga ik nog hard over nadenken. Op dit moment kijk ik vooral met toenemende spanning uit naar die belangrijkste datum:
29 januari 2013.
Bij deze wens ik alle procespartijen alvast alle sterkte, geluk en wijsheid toe.
Dat het recht mag zegevieren!
Bondtehond
