Hoe moeten Forensisch Onderzoekers zich op de plaats delict gedragen?

Ruben Poppelaars van 'Poppelaars & de Jongh - Forensic Consultancy' schrijft elke maand een intressante en informatieve column over zijn professie, forensisch onderzoek. In mijn eerste artikel 'Forensisch adviesbureau gat in de markt' stelde Ruben zich aan ons voor. In het tweede artikel, een verslag van de rechtszaak 'De Kastmoord te Nuth', las u dat Ruben de advocaat adviseerde, waarop prompt vrijspraak volgde voor de tweede en dus onschuldige hoofdverdachte, na aanvankelijk tot 10 jaar te zijn veroordeeld. Vervolgens kon u hier de tweede column van Ruben Poppelaars lezen. Vandaag de derde column in de serie van Ruben m.b.t forensisch opsporing/onderzoek/advies. Hij schrijft: In mijn vorige column zijn fouten van de technische recherche behandeld in één specifieke zaak. Het is helaas niet zeldzaam dat er fouten worden gemaakt door de technische recherche waardoor sporen niet verder onderzocht kunnen worden of dat de resultaten niet gebruikt kunnen worden. Deze kennis is bij veel juristen ook wel aanwezig.

Doordat juristen niet forensisch technisch opgeleid zijn is het voor hen heel lastig te achterhalen of er fouten door de technische recherche zijn gemaakt, wat de fouten inhouden en wat het gevolg van deze fouten is.

Om de jurist van enige kennis te voorzien betreffende het forensisch technisch onderzoek is er verschillende literatuur geschreven door verschillende deskundigen over verschillende deskundigheden. Echter is er geen literatuur over hoe de technische recherche nu precies te werk dient te gaan. Wel wordt in het boek 'De essenties van forensisch biologisch onderzoek' van drs. A.J. Meulenbroek kort maar duidelijk ingegaan op de principes achter verschillende testen die op de plaats delict gebruikt worden om een indicatie te krijgen over wat voor soort biologisch spoor het gaat. Op basis van deze uitleg kan echter het werk van de technische recherche niet gecontroleerd worden, wat overigens ook niet de bedoeling is van dit boek.

Om uitgebreidere informatie te verkrijgen over de gedane onderzoeken op de plaats delict kan men de FT-normen/FO-normen (forensisch technische normen/forensische opsporingsnormen) nagaan, zoals ook in dit boek beschreven wordt. Maar wat is een FT-norm/FO-norm nu precies?

Een FT-norm/FO-norm beschrijft “een standaard werkwijze bij het onderzoeken en veiligstellen van forensische sporen en sporendragers. Deze standaard werkwijze beschrijft handelingen die kritisch zijn voor de integriteit van het spoor en de kwaliteit van het forensisch vervolgonderzoek”.

Kortom, de FT-normen/FO-normen zijn de protocollen van de technische recherche.

Vanaf nu zullen de normen aangeduid worden als FO-normen aangezien de FT-normen de verouderde variant is, die momenteel verbeterd worden tot FO-normen.

Voor een groot aantal handelingen zijn deze FO-normen ontwikkeld. Zo bestaan er op de volgende gebieden verschillende FO-normen:

De leden van de technische recherche zijn verplicht zich aan de FO-normen te houden, tenzij het niet anders kan. In dat geval moet in het proces verbaal aangegeven worden dat niet volgens de FO-norm gehandeld is en hoe wel te werk gegaan is.


In een proces verbaal van technisch onderzoek staat in veel gevallen kort vermeld dat men zich tijdens het technisch onderzoek aan de geldende FO-normen heeft gehouden. De juristen moeten hier simpelweg maar vanuit gaan. Nu is de advocatuur van huis uit niet heel sterk van vertrouwen in de leden van de politie. Het is voor een advocaat daarom van groot belang te weten aan welke uitgevoerde onderzoeken FO-normen zijn gebonden en of de onderzoekers zich hier ook aan hebben gehouden. Een simpele vermelding dat men zich aan alle geldende FO-normen heeft gehouden volstaat hier niet bij. Om voor de advocaat van de verdachte een indicatie te krijgen of de technische recherche zich aan alle voor het onderzoek relevante FO-normen heeft gehouden, zou hij in een proces verbaal van technisch onderzoek terug moeten lezen wat de technische recherche heeft gedaan zodat zij zich aan de FO-normen houden. Na het lezen van dit proces verbaal zou de advocaat nog het verzoek kunnen doen om de technische recherche te verhoren om inhoudelijke vragen te stellen omtrent het uitgevoerde onderzoek op de plaats delict.

Maar dan moet de advocaat wel de beschikking hebben over deze FO-normen, zodat hij zich er in kan verdiepen, waardoor hij de kwaliteit van het onderzoek goed kan testen. De FO-normen zijn op internet beschikbaar, namelijk op Politie Kennis Net, wat alleen toegankelijk is voor leden van de politie. De advocatuur heeft daardoor alleen maar de kans de FO-normen in te zien als hij ze opvraagt bij de officier van justitie, of zo nodig, na verzoek bij de rechtbank.

Het controleren van de technische recherche door advocaten is van groot belang aangezien fouten bij de technische recherche niet zeldzaam zijn. Het is daardoor onbegrijpelijk dat de advocaten niet te allen tijde de FO-normen in kunnen zien. Openbaarheid van de FO-normen voor advocaten zorgt voor een integer forensisch onderzoek. Dit zou bijvoorbeeld gerealiseerd kunnen worden door deze normen op de website van de Orde van Advocaten te plaatsen, waarin advocaten in dienen te loggen om informatie te downloaden.
(Ruben Poppelaars - Poppelaars & de Jongh - Forensic Consultancy)

Bondtehond

'Mijnheer Remmers, u was gisteren jarig. Gefeliciteerd.'

Weinig schokkend nieuws te melden vanuit de extra beveiligde rechtbank 'De Bunker' vandaag. De zitting van Dinsdag 1 Juni duurde maar tot 12 uur en werd voornamelijk gebruikt om 'wat losse eindje weg te werken'. Ook La Serpe was aanwezig, maar kwam niet aan het woord. Rechtbankvoorzitter Lauwaars opende de zitting, heette iedereen welkom en feliciteerde daarop eerst Jesse Remmers, die gisteren jarig bleek te zijn geweest. Het was me al opgevallen dat er meer familieleden en vrienden van Jesse dan anders aanwezig waren voor aanvang van de zitting. Jesse's vader, Greg Remmers, twee broers, een oom en een groepje vrienden zwaaiden Jesse vanaf de voorste rij van de publieke tribune toe en staken zo hun familielid/vriend een hart onder de riem. Jesse was zichtbaar blij met het bezoek en zwaaide terug met een brede grijns.

Lauwaars ging hierop meteen verder en meldde dat het verzoek van de verdediging voor een schouw in de Baja Beachclub is afgewezen.
Lauwaars: Het verzoek om een schouw te houden bij de Baja Beachclub in Rotterdam. Dit verzoek wijzen wij af. Het nut zien wij er niet zo van in. Je zou de situatie dan moeten gaan nabootsen, oa het geluid. En het ziet er weer anders uit, mischien. Op zich leek het ons wel aardig, maar goed, dat verzoek wijzen wij dus af. Over getuige Q5, en het nader te verrichten onderzoek, daarover is nog geen beslissing genomen. Dat stellen wij even uit. De rechtbank vindt het voor de planning wel van belang dat we daar niet te lang mee wachten.

Hierna kwam Mr. Nico Meijering aan het woord en had nog twee verzoeken. Allereerst een verzoek aan Betty Wind om alsnog te melden wat hij al eerder had gevraagd, over wat getuige Q5 naar voren zou brengen. De raadsman van Ali Akgün had dit gevraagd in een brief via de Rechter-commissaris, maar daarop nog geen antwoord gekregen. Hij verzocht Betty Wind dit alsnog te doen. Een tweede punt ging over een brief van Mr. De Haas in het kader van 'bestuiving'. In de brief van 4 Februari 2010 weergeeft De Haas het resumé van de verklaring van Q5. De zaaksofficier heeft daarin het idee laten onstaan dat de verklaring van Q5 niet eerder is ingezien. Mr. Meijering leidt echter af aan de vraag, 'Wat voor drankjes dronk Ali Akgün in de horeca?', dat De Haas een grotere verklaring heeft laten inzien.

Mr. Meijering: De vraag is, hadden de zaaksofficieren eerder de verklaring in handen, eerder dan het kleine stukje uit de verklaring. Waarom vraag ik dat? Het belang ligt daar, in het kader van mogelijke sturing, vind ik het van belang of bij de Rotterdamse verbalisanten daar al kennis was die in de verhoren van invloed zijn geweest?

Het OM reageerde: Het lijkt ons raadzaam om met de vijf zaaksofficieren de koppen bij elkaar te steken en dan een antwoord te formuleren.
Lauwaars: Dat wachten we dan af.
Mr. Meijering: Pas op heer de officier. Het is gezegd dat hij mogelijk bij collega's eerder is gekregen.
Officier van justitie: Ik bespeur een aarzeling bij u?
Rechter: In de verhoren zelf heeft u niets aangetroffen?
Mr. Meijering: Nou, daar wil ik nog naar kijken. Ik acht het van belang of vanuit die positie vragen zijn gesteld, of vanaf een briefje.
Rechter: U zegt dat u dit bemerkte, oa door die passage over die drankjes? Is dat de aanleiding?
Mr. Meijering lichtelijk geïrriteerd: Zelfs al zou ik geen aanleiding hebben, dan nog is het van belang. Moet ik dit nu helemaal weer gaan uitleggen? Het is een simpel vraagje. Was het OM nou al op de hoogte, ja of nee? Dan wil ik daarna kijken of er sprake is van bestuiving.
Lauwaars: We wachten het antwoord van het OM af.

Er is wel vaak over de planning gesproken vandaag. Voorzitter Lauwaars ging verder over de getuigen F1 + F3.
Lauwaars: Als de raadkamer beslist de getuigen in te brengen, kunt u dan alvast zeggen waar u dan mee komt? De omvang van de onderzoekswensen?
Mr. Meijering: Dat gaat me te ver om zonder inbreng van mijn collega's daar op in te gaan.

Lauwaars schorste daarop de zitting een half uur om de raadslieden gelegenheid te geven te overleggen. Na de schorsing reageerde Mr. Nico Meijering.

Mr. Meijering: Verzoekers, en dan heb ik het over de vier raadslieden, gaan er vanuit dat de F1 en F3 anoniem willen verklaren. Luid en duidelijk is het standpunt, gelet op de risico's als ze onder naam gaan verklaren, de criteria die in acht zijn genomen bij Q5, dat ze als anonieme getuigen zullen worden opgevoerd.
Rechter: Stel dat ze worden goedgekeurd?
Mr. Meijering: Daar kan ik niet veel van zeggen. Dat hangt af van La Serpe. Dat hangt af van de officieren. Dat hangt af van wat uw rechtbank gaat doen. Dat hangt af van wat La Serpe gaat verklaren. Dit is het antwoord. Het is niet veel, maar daar moeten we het mee doen voor nu.
Rechter: Ik begrijp het nu zo, als de status wordt afgewezen, zullen ze niet verklaren. Uw nadere onderzoekswensen kunnen we nog niets over zeggen.
Mr. Sander Janssen antwoordde: We willen alleen anoniem is er gezegd...

Lauwaars: Nog meer wensen mijnheer Meijering?
Mr. Meijering: Dit betreft La Serpe. Hij verklaarde geen verklaringen meer te willen geven als de onderzoekswensen zouden worden afgewezen. Ik wil wel weten, want er staan nog een aantal aspecten op de agenda. Wij zijn wel benieuwd wat de standpunten zijn van La Serpe. Het hing zo'n beetje in de lucht. We zouden uw rechtbank willen voorleggen: Wat gaat La Serpe doen?

Lauwaars: Nou ja, dat moeten we dan afwachten. Ik ga nu niet vragen en het schema er op aanpassen, dat kan ik nu nog niet doen. Het huidige schema gaat het niet worden. Ik heb er geen behoefte aan nu een antwoord te ontlokken. We houden ons gewoon aan de planning.

Officier: We zitten nu in Juni. Het zal wel handig zijn als we wat zittingsdagen weten.
Lauwaars: Over 4 weken speelt Samir A. in De Bunker. We hebben ons gericht tot Rotterdam om te kijken of we daar een paar zittingen kunnen houden. We hebben twee weken ingepland. Het wordt een beetje krap. We zouden wat pleidooien in Rotterdam kunnen doen. Voor de Kerst willen we de feitelijke zittingen afgerond hebben. De uitspraak in het voorjaar. We willen de hele duur van het proces nog in het midden laten. We houden vooralsnog het voorjaar aan. De sluiting van de zittingen voor Kerst. Twee weken voor de F-en. Dat is zo'n beetje de weg die de rechtbank ziet. Vrij willen we houden 6 en 8 Juli vrij voor uitloopdagen. We weten dan ook meer over de status van de F-getuigen. 15 Juni gaan we verder.

Mr. Meijering: Ik kondig alvast aan dat de verdediging een opheffingsverzoek zal doen. Schrik niet, dat zal zeer compact zijn. Het zal een kwartier zijn.

Lauwaars: Een kwartier dan. Tot dan.

Bondtehond

'U mag alles zeggen wat u op uw hart heeft'

De verontwaardiging van Ali Akgün was groot gistermiddag in de rechtszaal van de Bunker. De getuige Q5 weet dan wel allerlei beschuldigingen te uiten aan zijn adres, maar hoe kan iemand nou hele gesprekken volgen terwijl je normaalgesproken nog geen drie woorden achter elkaar kunt horen in al het lawaai van de muziek die nogal hard staat in de Baja Beachclub. Je kunt niet eens normaal praten, laat staan hele gesprekken voeren. Ali nodigde de rechters als wel de officieren uit, desnoods op zijn kosten zei hij erbij, eens terplekke in de Baja te gaan kijken om vast te kunnen stellen of de beweringen van Q5 wel kunnen kloppen. Lauwaars: Op zich zou ik daar wel zin in hebben, maar dit zou een schouw betekenen. Dit gaat iets anders. Meijering: Dit verzoek zou ik willen doen. Ali grapte: Laat ik dit keer maar niet meegaan. Meijering: Het lijkt me logisch dat het op een avond plaatsvind dat het de normale gang van zaken benaderd, om zo'n waarheidsgetrouw mogelijk beeld te kunnen vaststellen. Dan moet wel de situatie hetzelfde zijn, dus een schouw op het moment dat de Baja vol is met 3 a 4000 bezoekers. In een lege Baja klinken geluiden natuurlijk anders dan wanneer er een paar duizend mensen binnen zijn.

Mr. Nico Meijering diende dus een formeel verzoek in voor deze schouw in de Baja.
Rechter: De reden? Het geluid?
Ali antwoordde: Het geluid, de verhogingen, de uitgang. Het schreeuwen. Laat mijnheer Meijering maar wat schreeuwen in de Baja. De auto's. Hij zag me wegrijden in meerdere auto's. Dus of je kunt zien dat je met auto's aankomt of vertrekt.
Kort hiervoor had Ali al puntsgewijs enkele beweringen van Q5 tegengesproken.
Rechter: U mag alles zeggen wat u op uw hart heeft.
Ali:
-Hij zegt dat ik onderdanig ben aan Dino.
Ik zit naast Meijering. Ben ik dan onderdanig? Dit is toch een lachertje?
-Ze kwamen met twee auto's en liepen op beschermende wijze om Ali heen.
In een SL kun je maar met twee personen. Dat wisten ze. Je kunt maar met twee personen in een SL. Dus omdat we met twee auto's kwamen, zouden het bodyguards zijn? Onzin! Het waren voetballers.
Mevrouw de rechter, ik heb in drie dagen alles zitten opschrijven. U mag alles hebben.
-De getuige kan eruit opmaken dat Ali een uitvoerende rol bekleedde?
Hoe kan De Haas dat in godsnaam opschrijven?
Rechter: Uw conclusie is dat als de getuige het niet weet dat De Haas geen ambtsedige verklaring kan opstellen?
Ali: Het is een schijnargument dat gebruikt is om mij binnen te houden.
- Hij heeft mij informatie horen uitwisselen. De Haas zegt: Kunt u nog terughalen wat u uit de mond van Ali vernam? Als je dat niet kunt, waarom beschuldig  je me dan? Hij heeft niks uit mijn mond vernomen. Ik kende die personen niet eens. Nooit van gehoord. Ja, alleen van Mieremet, uit de krant.
Rechter: En Dino?

Ali: Ik ga niet over Dino praten. Met alle respect.
- De RC-verklaringen gaan veel dieper dan de politie-verklaringen. Als hij het doorleest op verzoek verbeterd hij zich steeds. Als u de vorm van een Cognac-glas ziet. Ik dronk nooit Bacardi-Cola. Ik dronk pure Cognac.
Officier van justitie Oppe: U bent dus dronken geweest?
Ali: Dat zal gerust wel eens ja. Zoals iedereen, maar is dat strafbaar? Schei toch uit.
- Op de vraag van Meijering, 'kunt u feiten en omstandigheden aandragen?', nadat hij zei 'hij leek zich te begeven in de kring rond Holleeder en Soerel' en 'hij leek een uitvoerende rol te vervullen', zegt hij: Nee. Als La Serpe hier zou zijn, zou ik hem vragen of hij nog een tweelingbroer heeft rondlopen.....
- Over De Telegraaf. In welke media volgt u het liquidatieproces, in De Telegraaf? Q5 zegt: Nee die lees ik nooit. Later zegt ie: Op internet staat de laatste tijd een foto van een begrafenis. (vader Danny Kuiters - red.) Op de vraag waar ie de foto nog meer heeft gezien zegt hij: In De Telegraaf. Hij las toch nooit De Telegraaf?
- Q5 zegt: Ik weet wel dat Jesse in het passage-proces zit, dat heb ik gelezen. Ik heb u verteld dat ik in ieder geval wel uit de media heb dat Jesse beschuldigd wordt van de moord op Houtman. Ali: Ik eh, ik weet niet wat ik met deze getuige aan moet. Het moet een keer afgelopen zijn.
- Ali heeft een reputatie. Nou ja.... ok. Waar baseert ie die bewering op?
Rechter: Wie heeft er zo'n hekel aan u dat hij zulke dingen verklaard?
Ali: Tja, voor geld doen mensen rare dingen. Ik had allang verklaard dat ik met Dino optrok. Ik zal u zeggen, er loopt in de Baja zo'n clown rond en misschien moeten we die maar eens vragen. Ik weet bij god niet wie dat is. Hij of zij liegt aantoonbaar. Ik zit nu 3 jaar in de EBI. Ik heb 3 dochters.
Rechter: U heeft zich al wel heel vaak op uw zwijgrecht beroepen.
Ali: Nou mevrouw de rechter, dat vind ik niet eerlijk. Als mijnheer Meijering vraagt, en nou zeg je niets meer, dan luister ik daarnaar. Mijnheer Meijering vertrouw ik. Hij is dag en nacht met de zaak bezig, en daar bouw ik op.
Rechter: Dat geloof ik zonder meer.

Hierna kwam Mr. Nico Meijering aan het woord.
Mr. Meijering: Ik wil een paar dingen benoemen die naar voren kwamen. Ik wil wel erop wijzen dat Q5 heeft gezegd dat hij heeft opgevangen dat er over liquidaties gesproken is en dat hij niet de precieze bewoordingen had gehoord. Opvallend is dat hij zegt, ik kan het mij niet herinneren, een maand later ineens wel. Of Q5 zelf gedronken had, dat is buiten het proces-verbaal gehouden. Later zegt hij dat hij nuchter was. Dat valt op in het PV wat later is afgenomen. Er zijn meerdere vragen gesteld. Of hij de officieren kende? De Haas kende hij niet. De wind kende hij niet. Plooy en Teeven is afgeschermd. Of hij de getuige kende? Dat is afgeschermd. Of er contact is geweest? Is afgeschermd. De beantwoording is afgeschermd. Dit wilde ik opmerken.

Mr. Meijering later: Ik wil duiden dat het verhoor van Esther S. op audio is opgenomen. Het is een zakelijke weergave. Er is een wat wonderlijke passage. Er zouden meer personen uit de onderwereld komen. Daar wordt over gezegd: Wel een mooie foto hebben we daarvan hè? Antwoord is: Ja. Daar had ik een verzoek over. Wat ik van belang vindt. Esther S. zegt dat Holleeder, Akgün en Soerel regelmatig met elkaar omgingen in de Baja. Waar staat dat in de verklaring? Je ziet de vraag, hoe vaak was dat? Antwoord was dat dat twee keer in de maand was. Je kunt er niet uit opmaken of het cliënt ook betreft. Mijn verzoek is of de audio-opname van het verhoor van S. ter beschikking komt naar de EBI? Dan kan mijn cliënt dat behoren. Door deze opname te beluisteren, zou dat meer duidelijkheid geven.

Weer later: Uit het Q5-gebeuren moet naar voren komen dat Q5 niet eerder in Passage is voorgekomen. Heeft Q5 in een ander onderzoek verklaringen afgelegd? In het kader van de dubbeltelling, heeft Q5 eerder bij de CIE verklaringen afgelegd m.b.t. het Passage-onderzoek?
Rechter: Dit was afgeschermd.
Mr. Meijering: De redenering die de RC erop na heeft gehouden is deze dat Q5 wel eens een informant geweest zou kunnen zijn. Wij hebben daar een belang. Ik zou daar opheldering over willen hebben. Heeft de RC Q5 van informatie voorzien? Op het moment dat er onzichtbaar info wordt verstrekt, hebben we het over 'equality of arms'. Het antwoord dient wel te komen.

Verder kwamen twee vermiste kaartjes/plattegronden aan de orde van het plaats delict Houtman, met een door La Serpe getekend overzicht. Mr. Sander Janssen had dit al aangekaart tijdens vorige zittingen. De raadsman van Jesse Remmers heeft 12 maanden op antwoord moeten wachten, op de vraag waar die kaartjes/plattegronden zijn gebleven. Ze zijn getekend tijdens twee verschillende verhoren. De eerste tijdens een CIE-verhoor in de beginfase. Later een tweede tijdens verhoren van het onderzoeksteam die de liquidatie van Houtman onderzoekt. Deze twee bewijsstukken zijn zoekgeraakt. De verdediging denkt dat Peter La Serpe zijn rol bij de liquidatie van Houtman heeft verzonnen en daarom is het van groot belang dat de kaartjes boven water komen. Mr. Janssen wil weten of La Serpe nu daderkennis had of niet. Daarom wil hij politieman T054 horen over wat er nu gedaan is om die kaartjes boven water te krijgen.

Mr. Meijering sloot zich aan: Ik geloof niet dat het zoek is. Ik geloof niet dat een tekening die La Serpe maakt, dat dat dan zoek raakt. We hebben het vaker gezien, dat het dan later wel weer boven water komt. Vingerafdrukken en tekeningen raken niet zoek. Het is zeker van belang. Ik heb gewezen op het argument van niet-ontvankelijkheid, als we gaan stapelen.

Het OM vroeg de rechtbank de verzoeken af te wijzen. Het belang van de kaartjes wordt volgens Mr. Betty Wind opgeblazen omdat de route die is getekend ook in het proces-verbaal staat. Daar zou het ook uit op te maken zijn. Verschillende vragen m.b.t. getuige Q5 kunnen niet beantwoord worden, aangezien deze al bij de RC gedeponeerd zijn en daar ook thuishoren, aldus Wind. De schouw in de Baja zou afgewezen moeten worden omdat volgens hen Q5 daarbij aanwezig zou moeten zijn en dat is onmogelijk. Ook zou de situatie veranderd kunnen zijn.

Daar had Moppie Rasnabe wel een opmerking over: Mevrouw de rechter, in de Baja verbouwen ze echt niet steeds. Dat is al jaren niet veranderd. De mensen lopen daar in Bikini.

Lauwaars meldde aan het einde van de zitting dat er een belangrijke beslissing is genomen. Het requisitoir wordt nu over de zomer heen getild. Alles schuift wat op omdat de F1 + F3-getuigen gehoord moeten worden. Daarna komen er waarschijnlijk nog onderzoekswensen, dus voor de zomer gaat dit allemaal niet lukken. De knoop moest dus doorgehakt worden. Zo komt de uitspraak rond half Februari te staan. Er komt nog een nieuw schema.

Dinsdag 1 Juni om 9:30 gaat het proces verder. Behandeld zullen komen de zaken die Mrs. Meijering en Janssen vandaag aan de orde stelden.

Bondtehond